Hoe kan het dat twee mensen die ooit liefde bij elkaar vonden nu zó tegenover elkaar zijn komen te staan dat ze elkaar het licht in de ogen niet meer gunnen? Ex-partners maken elkaar het leven zuur, uit verdriet, boosheid, verontwaardiging of gekrenkte trots. Hier is van alles over te zeggen, maar zolang er geen kinderen zijn, hebben ze vrijwel alleen zichzelf hiermee. Het probleem is dat er in veel gevallen wél kinderen bij betrokken zijn, sterker nog: ze wórden er actief bij betrokken. Zoals Dara, zij vertelde in een uitzending van Zembla (2013) hoe zij de vechtscheiding van haar ouders heeft ervaren.
Dara’s hele leven staat in het teken van de scheiding en de ruzies tussen haar ouders. Ze scheidden toen Dara nog klein was, maar ze herinnert zich de ruzies en spanningen nog goed. Helaas hield dit niet op toen ze eenmaal uit elkaar waren. Van alles werd een strijd gemaakt en er werd geprocedeerd. Bij andere kinderen van gescheiden ouders werden bijvoorbeeld door de ene ouder de spulletjes voor bij de ander alvast klaargezet of weggebracht. Maar Dara stond er met volgepropte fietstassen en een schuldgevoel alleen voor.
“Ik was niet anders gewend. Pas toen ik bij leeftijdsgenootjes zag hoe het ook kon zijn, begreep ik dat de situatie bij ons thuis niet normaal was. Van de brief die ik op eigen initiatief naar de rechter stuurde werd niet geloofd dat ik die zelf had geschreven. Te volwassen, die zou mijn vader voor me hebben geschreven. Maar ik wás geen kind meer, daar hadden zij wel voor gezorgd. Kinderen horen niet voor hun ouders te zorgen, maar andersom.”
Dit hartverscheurende verhaal staat helaas niet op zichzelf. Jaarlijks treffen complexe scheidingen – ofwel vechtscheidingen - zo’n 6.000 kinderen. J. Hermanns, oud-leraar opvoedkunde legt de verklaring hiervoor deels bij de generatie moderne, assertieve ouders. Het gaat volgens haar op een zeker moment niet meer om de inhoud, maar om het ‘winnen’ van de ander. Het toppunt van winnen is de ex-partner onthouden van het meest kostbare dat ze hebben, hun kind. Maar hiermee onthoud je je kind ook van een liefdevolle relatie met de ander. Het eigen belang wordt boven dat van het kind gesteld en dat is weinig anders te noemen dan psychische verwaarlozing, volgens de experts in de uitzending.
Een gegronde uitzondering is natuurlijk wanneer de veiligheid van het kind daadwerkelijk in gevaar is bij de andere ouder. Van dit soort beweringen wordt echter ook nogal eens onterecht misbruik gemaakt, iets waar sommige advocaten gretig op voortborduren in de rechtszaal. Zo wordt bijvoorbeeld geopperd dat de ex-partner een psychiatrische stoornis zou hebben, waardoor hij of zij niet in staat is om voor het kind te zorgen. Of erger: de ouder wordt beschuldigd van mishandeling of misbruik. In de Zembla docu wordt een advocaat geïnterviewd. Als hem wordt gevraagd of eindeloos doorprocederen wanneer het kinderen schaadt wel ethisch is, antwoord hij dat dit het goed recht van ouders is. Advocaten hoeven volgens hem niet voor rechter te spelen, maar alleen het belang van hun cliënt te behartigen. Dit staat lijnrecht op de filosofie van mediation en gelukkig staan ook veel advocaten hier op een andere manier in. Toch ontstaat er, ook met de beste bedoelingen, vaak een afstand tussen ex-partners wanneer ze ieder een eigen advocaat in de arm nemen. Maar, dat er sinds 2013 (toen deze docu werd uitgezonden) veel veranderd is, is duidelijk. We zien bijvoorbeeld steeds vaker een versmelting van de advocatuur met mediation; advocatenkantoren bieden steeds vaker ook mediation aan. Als dit vanuit de juiste intentie gebeurt is dat een goede zaak wat ons betreft. Het geeft bovendien aan dat de behoefte om er samen uit te komen groeit, ten opzichte van vechten voor je ‘recht’.
Justine van Lawick kan de zin ‘ik doe het voor mijn kind’ niet meer horen van ouders. “Dat zeggen ze wel, maar ze zijn zo in de strijd verwikkeld dat ze hun kind niet eens meer echt zien”. De klinisch-psycholoog zet in het Lorentzhuis een nieuwe therapievorm in voor (ex-)gezinnen die vanuit Jeugdzorg zijn doorgestuurd, vrijblijvend is het dus niet. De therapie vind in groepjes ouders plaats, zodat ze ook elkaars gedrag aanschouwen. Dat confronteert ze op bepaalde punten met hun eigen gedrag. Een voorwaarde om mee te doen aan de sessies is dat ze alle rechterlijke procedures beëindigd hebben. “Je kunt je niet kwetsbaar en open opstellen als dat wat je zegt in een rechtszaak tegen je gebruikt kan worden”. De kinderen zitten ook samen in een groep en zij maken samen tekeningen en video’s voor hun ouders waarin ze aangeven hoe zij zich voelen door de scheiding en het gevecht. “Wanneer ze dit presenteren is iedereen in tranen”.
Bekijk de complete aflevering ‘Vechten voor je kind’ van Zembla.
Als we getrouwde mensen met kinderen nu op straat zouden vragen of het bij hen ooit tot een vechtscheiding zou komen, zeggen de meesten volmondig: nee. Niemand wil dat. Soms verloopt een scheiding tot op zekere hoogte zelfs rustig, totdat de omstandigheden veranderen. Je komt er achter dat je ex-partner tijdens jullie relatie een ander had, hij of zij heeft wel erg snel een nieuwe liefde, vrienden of familie zetten jullie tegen elkaar op of advocaten voeren het gesprek in plaats van jullie samen. Hoe verdrietig, boos of beschadigd je ook bent, dat zal slijten. Maar je kind deelgenoot van jouw verdriet maken is schadelijk en onomkeerbaar.
Wanneer jouw ex-partner degene is die je kind bij jou weghoudt heb je een dilemma: strijden voor je gelijk en het recht om je kind (meer) te zien, ondanks dat het vechten hem of haar veel stress oplevert? Of de strijdbijl begraven, wetende dat hij of zij ondanks alles in goede handen is, en op gepaste wijze en afstand regelmatig laten weten dat je er altijd bent? Hoe moeilijk dat ook is. Een ding is zeker, wanneer de strijd verhardt in de rechtbank is er geen weg terug. Je ex-partner zal het extra moeilijk maken om je gelijk te halen en je kind heeft er enorm veel stress van. Vraag jezelf af voor wie je het écht doet. Jezelf, je ego óf daadwerkelijk je kind.
Wanneer jullie in een vechtscheiding beland zijn is mediation in de meeste gevallen geen optie meer. Om mediation te laten slagen moeten jullie hier namelijk beiden achter staan en je openstellen voor communicatie, compromissen en gezamenlijke afspraken. Wanneer jullie al volop aan het procederen zijn is dat in strijd met mediation als oplossing. Het beste is om zodra jullie besluiten te gaan scheiden, direct met een mediator in gesprek te gaan. Zelfs al kunnen jullie (nog) wél met elkaar door een deur is het fijn om bij alle aspecten van de scheiding begeleid te worden. Zónder afzonderlijke advocaten. Lees hier welke stappen er in een mediationtraject worden gezet om jullie scheiding af te ronden.
Meer weten over mediation? Neem contact met ons op.
Ga naar het blog overzicht
