Een kind dat afwijzend gedrag richting een van de ouders vertoont of die ouder zelfs helemaal niet meer wil zien. Ouderverstoting of oudervervreemding komt helaas ontzettend vaak voor bij gezinnen die door een scheiding uit elkaar zijn gevallen. Ieder jaar verliezen 16.000 kinderen het contact met een ouder na een scheiding. Opvallend is dat vaker het contact met de vader dan met de moeder wordt verloren. Hoe kan dat? Ouders hebben namelijk evenredig veel recht op contact met hun kind. In de documentaire ‘Verstoten vaders’ van 2DOC wordt het een en ander duidelijk. Het blijkt dat vrouwen nog steeds een sterke positie hebben als zij de intentie hebben het contact tussen vader en kind te belemmeren.
In de documentaire maken we kennis met Armand, Deepak en Gerard; alle drie vaders die vechten tegen de bierkaai om hun kinderen weer te mogen zien. Zij vertellen de verhalen van hun scheiding en hoe ver hun ex-partners gaan om er maar voor te zorgen dat de relatie met hun kinderen wordt verbroken. En dat is ver.
Gerard kon gewoon niet geloven dat een intelligente vrouw als zijn ex hiertoe in staat was; zijn eigen kind bij hem weghouden en hem tegen zijn eigen vader opzetten. Toen Gerard besloot naar een hockeywedstrijd van zijn zoon te gaan kijken, ging hij zijn vader te lijf met zijn hockeystick. Zijn boosheid was volgens Gerard compleet gebaseerd op leugens die zijn moeder hem over haar ex had verteld.”
“Mijn zoon is compleet afhankelijk van zijn moeder, dus neemt hij het voor haar op, hij beschermt haar. In het begin kreeg ik mijn zoon nu en dan te zien, maar altijd op haar termen. Tijdens een ruzie zei ze: ‘je krijgt hem niet meer te zien’. Dat is haar gelukt, hij was toen 11, inmiddels 14. Op aanraden van Jeugdzorg heb ik een kort geding aangespannen. Ze zei toen dat ze zich aan de omgangsregeling zou houden, maar vervolgens veranderde er niets. Dan voel je je zo machteloos en radeloos. Ik heb het gevoel dat ik afscheid heb genomen van mijn kind, terwijl hij er nog gewoon is. ”
Ook Armand heeft zelf ervaren hoe machteloos je als vader staat wanneer je ex dergelijke beweringen en beschuldigingen doet. Hij en zijn ex hadden in eerste instantie co-ouderschap afgesproken, wat redelijk goed ging, totdat hij een nieuwe vriendin kreeg.
“Ze deed de deur niet meer open als ik mijn dochter kwam halen of zei dat ze niet met mij mee wilde. Ik bleef uiteraard aandringen, waarna ze negen keer aangifte tegen me deed wegens stalking. Ze deed zelfs aangifte van ontvoering, omdat mijn huis te koop stond. Terwijl ik op dat moment de kinderen bij me had en mijn woning binnenging werd ik gearresteerd. Ik heb die nacht vastgezeten. Ondanks dat het als valse aangifte werd verklaard, besloot de rechter om onze omgangsregeling 90 dagen stil te leggen, zodat we beiden een beetje konden afkoelen. Dit heeft uiteindelijk meer dan 300 dagen geduurd. Het voelt alsof je in een wachtkamer zit, terwijl hun leven gewoon doorgaat.”
.png)
.png)
Ook de ex van Deepak houdt zijn dochtertje bij hem weg. Hij vertelt dat ze wel heel ver gaat om dit voor elkaar te krijgen.
“Toen we 2,5 jaar geleden uit elkaar gingen gaf ik aan geen weekendvader te willen zijn, maar zij wilde het gesprek niet aangaan, dus nam ik een advocaat in de arm. Sindsdien doet ze er alles aan om te zorgen dat ik mijn dochter niet te zien krijg, ze heeft zelfs een dossier opgebouwd. Als ze een blauwe plek had en ze was net bij mij geweest ging ze naar de huisarts en verklaarde dat ik mijn dochtertje pijn had gedaan. Ze maakte zelfs een video van mijn dochter die bidt en in haar gebed zegt dat ze hoopt dat ik ‘straf krijg’ omdat ik aan haar zou hebben gezeten, als ‘bewijs’ voor de rechter. Ik zou mijn kind zoiets nooit aandoen, maar toch mag ik haar niet zien zolang het onderzoek loopt, en dat duurt lang.”
Kinderpsycholoog Marga Akkerman komt dit soort situaties vaak tegen in dossiers en in haar praktijk. De documentaire laat voor haar bekende problematiek zien, die van vaders die het onderspit delven op het moment dat moeder andere plannen heeft. Vanuit haar kennis en ervaring vertelt ze dat vrouwen die ouderverstoting in de hand spelen dit vaak doen omdat ze zich verlaten en afgewezen voelen. Vooral als dit iets is wat ze in hun verleden eerder hebben meegemaakt, voelen ze zich machteloos. Ze zien dit dan als de ultieme manier om controle uit te oefenen op de situatie. Maar hoe kan het dat in de praktijd de moeder nog steeds de overhand heeft, terwijl dit wettelijk gezien allang niet meer het geval is?
“Nog steeds wordt aangenomen dat de vrouw de hoofdverzorgende is. De meeste medewerkers van instanties als Jeugdzorg zijn vrouwen, zij identificeren zich sneller met de vrouw in de situatie en die krijgt dan ook sneller het voordeel van de twijfel. Hulpverleners zijn niet opgeleid om complexe situaties te begeleiden; wanneer een moeder melding doet van geweld of misbruik, handelen zij daarnaar. Er wordt vervolgens wel naar het kind geluisterd door ‘deskundigen’, maar die stellen niet altijd de juiste controlevragen om te checken of de antwoorden niet door een ouder zijn ingefluisterd.”
Enerzijds kan ouderverstoting ontstaan doordat kinderen geïndoctrineerd worden, waardoor ze niets meer te maken willen hebben met de andere ouder. Ook kan het een loyaliteitsconflict zijn. De vader of moeder is bijvoorbeeld zo verdrietig en teleurgesteld als een kind bij de andere ouder is geweest, dat hij of zij ervoor kiest om maar niet meer te gaan. Beide vormen kunnen grote gevolgen hebben voor een kind, bijvoorbeeld psychische, concentratie- en gedragsproblemen of moeite hebben met het zelf aangaan van relaties.
In de documentaire is het gesprek tussen Armand en zijn moeder te zien, over het op jonge leeftijd verliezen van het contact met zijn vader. Hij heeft in zijn jeugd zijn vader gemist, maar zijn moeder nooit met zijn gevoelens willen belasten. Nu hij zich zelf in een dergelijke situatie bevindt, durft hij de bewering dat zijn vader gewelddadig was en geen contact met hem wilde, openlijk in twijfel te trekken richting zijn moeder. Het laat zien dat het opzetten van een kind tegen de andere ouder misschien even bevredigend voelt, maar dat dit als een boemerang terugkomt op het moment dat een kind oud genoeg is om de situatie beter in te schatten. Het gevolg? De relatie met de ene ouder blijkt op leugens gebaseerd te zijn en de relatie met de andere ouder ontbreekt. Kortom, ouderverstoting kent alleen maar verliezers…
Ten eerste willen we duidelijk maken dat de term ouderverstoting of oudervervreemding alleen gebruikt wordt als er geen sprake is van zwaarwegende redenen waarom een kind geen contact met de ouder mag hebben. Het gaat dus om het bewust dwarsbomen van de relatie met de andere ouder, uit wraakgevoelens of als pressiemiddel. Ook benadrukken we dat in de documentaire slechts één kant van het verhaal wordt belicht. Het laat echter wel zien dat er een groot verschil is tussen de rechten van vaders op papier en in de praktijk. Waar doe je goed aan? Je erbij neerleggen en het risico lopen dat dit tegen je wordt gebruikt en je nog meer van je kind vervreemdt? Of terugvechten waardoor de sfeer nog vijandiger wordt en je kind je alsnog afstoot?
Mediation is een goede manier om samen goede afspraken te kunnen maken, om te voorkomen dat de emoties te hoog oplopen en het uitmondt in een vechtscheiding. Maar dan is het wel noodzakelijk dat beide partijen met elkaar om de tafel willen. Hoe verder de situatie escaleert, hoe lager de bereidwilligheid is om elkaar tegemoet te komen. Daarom is het aan te raden om zo snel mogelijk met mediation te starten nadat jullie besloten hebben om te gaan scheiden. Een mediator bespreekt als neutrale partner met jullie de omgangsregeling en stelt het ouderschapsplan op. Als er duidelijke afspraken zijn gemaakt met jullie gezamenlijke inbreng, dan is de kans kleiner dat het later alsnog misloopt. Als je hier hulp bij kunt gebruiken, neem dan gerust contact met ons op.
Ga naar het blog overzicht
